News
News
AKP İzmir Milletvekili Şebnem Bursalı’nın Monaco’da yediği ıstakoz, deniz kabuklularının dindeki yeri hakkında da sorulara sebep oldu… Diyanet İşleri Başkanlığı, geçen yıllarda midye, kalamar, yengeç, ıstakoz gibi balık dışındaki deniz ürünleriyle ilgili yayımladığı fetvada Hanefi mezhebinde midye, kalamar, yengeç, ıstakoz, karides gibi deniz canlılarını yemenin “helal” olmadığını açıklamıştı.
Din İşleri Yüksek Kurulu’nun yaptığı açıklamaya göre, Şâfiî mezhebinde suda yaşayan ama karada da yaşayabilen kurbağa, yengeç, kaplumbağa ve su yılanı gibi hayvanlar “habis” ve “zararlı” oldukları için helal değil… Bunların dışında kalan midye, kalamar, ıstakoz, karides gibi deniz ürünlerinin yenmesi ise “helaldir” deniliyor. Diyanet, açıklamasının sonunda özetle, “Yukarıda verilen bilgiler çerçevesinde yengeç, ıstakoz, karides, kalamar ve midye gibi ürünlerin üretimi ve tüketiminin helal olduğu söylenebilir” diyor…
Peki Osmanlı saray mutfağında hangi deniz ürünleri tüketiliyordu?
“HAŞERÂT-I BAHRİYE”
İstanbul’un fethinden sonra Bizans mutfağı, Osmanlı saray mutfağının şekillenmesinde büyük rol oynadı. Saray mutfağında, “Haşerat-ı Bahriye” denilen bölümde deniz kabukluları istifleniyordu… Kaynaklarda, havyar ve ıstakozun ramazan sofralarına dahi girdiği belirtiliyor… Öyle ki Ramazan’da, kimi önde gelen saray görevlilerine iftariyelik olarak havyar ve sardalya hediye gönderiliyordu.
Bazı kaynaklara göre, Fatih dönemi hariç 19. yüzyıla kadar Osmanlı hanedanı deniz mahsullerini sofrada pek de tercih etmiyor… Fakat bir “Rönesans Prensi” olan Fatih Sultan Mehmet, saraya birçok deniz ürününün yanında ıstakozu da getirtiyor… Fatih’in istiridye, karides, kurutulmuş balık ve yılan balığı gibi deniz ürünlerini de sevdiği biliniyor.
Emine Çaykara’nın hazırladığı “Tarihçilerin Kutbu” kitabında Halil İnalcık, Fatih Sultan Mehmet için “Karidesi seviyormuş… Balık, tavuk-piliç seviyor” diyor. 49 yaşında hayatını kaybeden Fatih Sultan Mehmet’in ölümünün bir zehirlenme girişiminden mi, yoksa çokça tükettiği ıstakoz ve havyar sebebiyle yakalandığı gut hastalığından dolayı mı olduğu hala tartışmalı bir durum.
DİVAN-I HÜMAYÛN’DA BALIK GÜNDEMİ
II. Mahmut ve II. Abdülhamit de deniz mahsulleri seven padişahlar… II. Mahmut en sevdiği balık olan kılıç balığını öyle ünlü yapıyor ki Osmanlı elitinin gözdesi haline dönüşüyor… Kılıç balığı sevdası öyle boyutlara varmış ki, tarihçi Prof. Dr. Arif Bilgin’in anlatımına göre 1812 yılında Boğaz’a kılıç balığı sürülerinin gelmemesi müthiş bir krize sebep oluyor. Konu Divan-ı Hümayûn’da dahi görüşülüyor… Evliya Çelebi, Seyahatname’de Beykoz kılıç (balığı) dalyanının yıllık gelirinin 7 milyon akçe olduğunu yazıyor. Sarımsaklı ve sirkeli tereyle yenirse gayet nefis bir yemek olduğunu da söyleyerek tavsiye ediyor…
