Dinlemek için tıklayınız

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) yasasının çıkmasının ardından sahte sigortalarla emekli olmaya çalışan birçok dolandırıcı tespit edildi. Sahte işyerlerinde kayıtlı gibi gösterilen hizmetler tek tek iptal ediliyor.

Emeklilik için gün sayısını doldurmak, sigorta ve vergi teşvikinden yararlanmak, asgari işçilik uygulamasındaki barajı doldurmak için yasal olarak faaliyette görünen işyerine gitmediği halde çalışıyor görünüyor ya da kâğıt üzerinde sigorta yapılıp çalışmadan prim yatırılıyor.

5 YILA KADAR HAPİS İSTEMİYLE DAVA

Sahte işyeri açıp insanları sahte sigortalı yapanlar hakkında sahtecilikten 5 yıla kadar hapis istemiyle dava açılıyor. İşverenden sahte işyerinin açık kaldığı döneme ilişkin vergiler cezasıyla alınıyor. Yapılan soruşturmaların ardından, usulsüz işlemlerle sahte sigortalı gösterilmelerine yardımı olan, para karşılığında işyerlerinde prim yatırmadan sahte sigortalılık sağlayıp Kurumu dolandıran personel hakkında da yasal işlem yapılıyor.

EYT’den yararlanabilmek için 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olarak işe başlamış olmak gerekiyor. EYT başvurularında yapılan incelemelerde bazı çalışanların prim günleri usulsüz sigorta girişleri nedeniyle iptal ediliyor.

SGK, gerçek çalışmaya dayanmayan yani sahte sigortalı bildirimi yaptığı tespit edilen, şüphe oluşan işyerleri için “sahte, kontrollü veya şüpheli” işyeri tanımlaması yapıyor. Hakkında bu şekilde tanımlama yapılan işyerlerinden sigortalı bildirimi yapılmış kişilerin sigortalı hizmet dökümlerinde de bu işyerlerinden bildirilmiş olan sigortalı hizmetlerin olduğu satırların başına (S), (K), (Ş) harflerinden biri konuluyor. Çalışanların e-devlet üzerinden hizmet dökümlerinde işyeri kodlarını kontrol etmelerinde fayda bulunuyor. Sahte işyeri olarak tanımlanan işyerinin e-sigorta kullanıcı kodu, şifresi otomatik olarak askıya alınıyor. Bu işyerlerinden internet üzerinden sigortalı girişi yapılması veya prim belgesi verilmesi imkânı da ortadan kalkıyor. Asıl işverenin sahte tanımlaması kaldırılmadığı sürece alt işverenin de sahte tanımlaması kalkmıyor.

Sahte işleri tanımlaması yapılan işyerlerinden bildirilen hizmetler iptal ediliyor. Emekliliğe hak kazanılsa dahi sahte sigortalı olarak yapılan hizmet bildirimleri dikkate alınmıyor. Bu hizmetler silinmesinin ardından emekli aylığı için geçerli prim gün sayısı yeniden hesaplanıyor. Sahte sigortalar iptal edilirken, yatırılan sürenin primleri de siliniyor, emekli aylığı olarak alınan bütün para faiziyle geri alınıyor. Henüz şüpheli işyeri kapsamında yer alıp rapor düzenlenmeyen işyerlerinde ise hizmet süreleri silinmiyor, emeklilik işlemleri etkilenmiyor. Denetim sonucu beklenmeden emekli aylığı bağlanabiliyor. İşyerinin sahte olduğunun belirlenmesi halinde buradan bildirilen süreler mevcut hizmet sürelerinden düşülüyor. Geride kalan primler emekliliğe yeterli değilse ödenen aylıklar faiziyle alınıyor.

Bir çalışanın işe girdiği gün de dâhil olmak üzere çıkış yaptığı güne kadar sigortasının tam olarak yatırılması zorunlu. SGK’ya her ay verilmesi gereken aylık prim, hizmet belgesi, işçinin çalıştığı gün sayısı ile brüt ödemelerin toplamı olarak bildiriliyor. Gerçek ücret yerine daha düşük ücretten veya asgari ücretten bildirim yapılırsa, işverenler idari para cezalarıyla karşılaşıyor. Ayrıca işveren eksik bildirdiği primleri de ödemek zorunda.

SGK’lı olarak çalışanların emekli aylıkları çalışma hayatları süresince Kuruma beyan edilen kazanca göre belirleniyor. Kazancın yüksek bildirilmesi daha çok prim ödenmesi ve daha yüksek emekli aylığına hak kazanılması anlamına geliyor. Primi düşük yatırılanlar da düşük emekli aylığına mecbur kalıyor. Emeklilikte mağdur olmamak için kazancın bordroya tam olarak yansıyıp yansımadığı takip edilmeli.

Sosyal Güvenlik Kurumu, prime esas kazancın mesleğe uygunluğunu denetlerken, yanlış kod beyanıyla düşük ücrete de göz açtırmıyor. Özel sektörde prime esas kazancı bir önceki aya göre yüzde 20 ve üzerinde azalan çalışanlar tek tek belirleniyor. SGK prime esas kazancı düşürülen veya eksik bildirilen sigortalılara “prime esas kazancınız azaldı” mesajı gönderiyor. Böylece işveren çalışanın bilgisi olmadan eksik prim yatıramıyor. Maaşı düşük gösteren işveren hem tazminat hem de ceza ödüyor. Ayrıca eksik bildirdiği primleri de yatırmak zorunda. Kayıt dışı istihdam ve eksik ücret bildirimi konusunda riskli olduğu tahmin edilen işyerlerine mektup yazılıyor.