Memurlar İçin Hangi Şehirler Sürgün Yeri Oldu? Kira Artışları Anadolu’ya Göç Başlattı

TÜİK’in haziran ayı için açıkladığı Türkiye enflasyonu yüzde 78,62 olurken, İTO’nun İstanbul Ücretliler Geçinme İndeksi yüzde 94,19, Birleşik Kamu-İş Konfederasyonun Ar-Ge birimi KAMUAR’ın, Ankara’da marketlerden derlenen gıda fiyatları endeksi de yıllık yüzde 171,36 oranında açıklandı.

Büyük şehirlerin yanı sıra savaş göçleri alan ve turizmde de öncü olan şehirlerde de bu artışlar fazlasıyla hissediliyor.

Temmuzda asgari ücret başta olmak üzere birçok şirket maaşlara zam yapsa da enflasyondaki artış alım gücünü düşürerek yaşamı zorlaştırıyor.

Muğla’da ise ortalama 15 bin TL’ye yaklaşırken, mevsimsel oynaklık gösteren şehirde yıllık artış yüzde 70 seviyesinde bulunuyor. Antalya, Rusya-Ukrayna savaşı etkisi de görülürken, kiralarda son bir yıldaki artış yüzde 300’ün ve 10 bin liranın üzerinde oldu. Kaynak: Endeksa

Artışlardaki oran ücretlerin üzerinde olunca büyük şehirlerden de kaçış başladı. Dünya’dan Leyla İlhan, Yener Karadeniz ve Merve Yiğitcan haberine göre, büyükşehirler memur ve düşük gelirli çalışanlar için mahrumiyet bölgesine dönüştü. Tersine göçün hızlanması bir yana tayinlerde de tercihler değişti.

Fiyat artışlarının yüksek olduğu bölgelerde faaliyet gösteren şirketler lojman ya da kooperatif modeli ile konut yapımına geçerken, kira desteği de söz konusu olmaya başladı.

İstanbul Gayrimenkul Değerleme Ortaklarından Gayrimenkul İktisatçısı Dr. Ahmet Büyükduman, yüksek kiralı şehirlerin ve bölgelerin, mahrumiyet haline geleceğini, bunun da özellikle kamu tarafında daha fazla bekar çalışan istihdamına yönelinebileceğine dikkat çekti. Ev arkadaşlığı gibi paylaşımlı kira ödemelerinin gündeme geleceği ya da yetişkinler için yurt, otel, apart gibi seçeneklerin artacağını savundu.

Kamuda öğretmen açığına da dikkat çeken Büyükduman, ABD’de bunun öğretmenlere özel lojmanlar ile çözüldüğünü söyledi. Lojman çözümüne değin bölgesel bazlı kira desteği gerektiğini söylerken, sahil bölgelerinde de emeklilik alanları olması nedeniyle büyükşehirlerden sahillere emekli göçünün de tersine dönebileceğine dikkat çekti.

Memur maaşları ile İstanbul’da 7-8 bin TL’lik evlerde oturmak istenmeyen memurları lojmanların satılmasının da olumsuz etkilediğini açıklayana Aşa, memurların ya da çalışanların İstanbul’a gelmek istemediğini ve İstanbul’da olanların da gitmenin yollarını aradığını belirtti. Ev ya da il değişimine yönelik çabalara karşın konut arzının yükseltilmesi gerektiğine dikkat çekilirken, İstanbul’da kamuya ait alanların değerlendirilmesi gerektiği de aktarıldı.

Aşa, Atatürk Havalimanı gibi alanların eylülde gelecek öğrenciler için geliştirilebileceğine dikkat çekerken, yetişkinler için de yurt artışlarının söz konusu olduğuna dikkat çekti.

Mars Investment Genel Müdürü Hakan Bucak, fiyat artışları nedeniyle daha uygun fiyatlı bölgelerdeki iş olanaklarının değerlendirildiğini, İstanbul’dan iş teklifi alanların da bunu kabul etmediğini belirtirken, yabancılara ikametgah sınırlaması gelmesinin fiyatlarda düşüşe neden olabileceğini belirtti.

Realtyplus Franchising Kurucu Ortağı Özhan Carda ise kooperatiflerin yeniden canlandırılması gerektiğini söylerken, kamunun hazine arazilerinin düşük fiyatlı konut üretiminde kullanılması gerektiğini ve bu bölgelerde zamların da devletin kontrolünde olması gerektiğini belirtti.

Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) Eş Genel Başkanı Mehmet Bozgeyik, ‘Alım gücündeki reel kayıp, büyük şehirlerde yaşamayı zorlaştırırken, maaşın yaklaşık yüzde 70’i kiraya gidiyor’ derken, kira artışlarına getirilen sınırlamanın ev sahipleri ile kiracıları karşı karşıya getirdiğini, eylül ayında üniversite öğrencilerinin de şehirlere dönmesiyle büyük bir barınma sorununun beklendiğini belirtti.

KESK’in toplu görüşmelerde kira desteğini gündeme getirdiğini, ancak gerçekleştirilmediğini açıklayan Bozgeyik, maaşlardaki artışın yeterli olmadığını da belirtti.

Türkiye Kamu-Sen Genel Başkanı Önder Kahveci büyükşehirlerden kaçışın yeni olmadığını söyledi. Yaz sezonunda nüfus çok arttığı için yazlık bölgelerde görevlendirmeler olduğunu ancak kiraların yüksek olması nedeniyle bu görevlendirmelerden kaçıldığını belirtti.

Türk Tabipleri Birliği (TTB) Genel Sekreteri Prof. Dr. Vedat Bulut, 20-30 yıl önce doktorlar ve memurların büyük şehirlere talepkâr olduğunu çünkü o zamanlar kamuda konaklama imkanlarının yaygın olduğunu belirtti. Aile sağlığı merkezlerinde yaşanan sorunlara da değinen Bulut, ticarethane gibi görülen bu alanların fiziki koşullarının da çok kötü olduğunu belirterek artık giderlerini karşılayamayacak duruma geldiler dedi.

Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu’nun (TAMPF) Başkanı Alp Önder Özpamukçu, eleman bulma sıkıntısının uzun zamandır yaşadığını belirtirken, salgınla birlikte restoran ve mağazacılıktan kuryeliğe geçişlerin olduğunu söyledi. Alım gücündeki düşüşle iş sirkülasyonunun arttığına değindi. Büyük şehirlerde eleman bulma sıkıntısının artığının gözlemlendiğini, asgari ücretli alanlarda sorun olduğunu ama bahşiş ve primlerle desteklenmeye çalışıldığını açıkladı.

Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya, büyükşehirlerde nitelikli ve tecrübeli eleman sıkıntısı olduğunu, artan hayat pahalılığı ile göçün belirginleştiğini dile getirdi. Bölgesel asgari ücretin çözüm olabileceğini belirten Kaya, 5 bin 500 TL olan asgari ücretle Anadolu’da yaşanabileceğini ancak bunu İstanbul için yeterli olmadığını belirtti. Artık Anadolu’da da yatırım olduğunu ve iş imkanları bulunduğunu söyledi.

Emek yoğun ver istihdam yaratan sektörlerden olan yeme-içme alanında da Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl ise, pandemi sonrası online ticaret ve yemek siparişlerinde görülen düşüşün kuryelikten dönüşe neden olduğunu sektör özelinde eleman bulma sorununun henüz başlamadığını açıkladı. İlerleyen dönemde ise bunu kaçınılmaz olduğunu belirtti.