İran’da neler oluyor? Mahsa Amini eylemlerinin dört farkı ne?

İran, geçen haftadan beri bir halk ayaklanmasıyla sarsılıyor… Mahsa Amini isimli genç kadının ahlak polisleri tarafından gözaltına alınmasının ardından ölmesiyle başlayan eylemleri uzmanlar yorumladı.

22 yaşındaki Mahsa Amini’nin ölümü sonrasında İran’da kadınların başını çektiği eylemler uluslararası kamuoyunun dikkatini İran’a yöneltirken, ABD’nin önde gelen gazetelerinden Washington Post, dikkat çekici bir analiz yaptı.

Gazete, son 5 yıl içerisinde çok sayıda eylemin yaşandığı İran’da bu protestonun diğerlerinden farkını mercek altına aldı. Gazete Amini’nin 17 Eylül’deki cenaze töreninde başlayan eylemin kısa bir sürede yayıldığına dikkat çekti. Tahran yönetiminin medyayı durdurması ve internet yasağı getirmesine rağmen eylemler ülkenin 40 farklı şehrine yayılırken, bazı bölgelerde göstericiler ile polisler karşı karşıya geldi.

Onlarca insanın yaşamını yitirdiği çatışmalarda cop, göz yaşartıcı biber gazı ve hatta gerçek silah kullanıldı. Sosyal medyada paylaşılan bazı görüntülerde kadınların eylemlere önayak olduğu görülürken, birçok ülkede de göstericilere yardım eylemi yapıldı.

Washington Post, son 5 yıl içerisinde İran’da çok sayıda eylem olduğuna dikkat çekerken bunlar arasında artan akaryakıt fiyatları, ekmekte verilen devlet desteği ve suyun kalitesinin düşmesi gibi sorunlar olduğu belirtildi.

Gazete yaşanan eylem dalgasının önceki protestolardan farkını da sıraladı.

Washington Post’un analizinde, “Mevcut eylem dalgası eski eylemlerden cesaret alırken bazı açılardan farklılık gösteriyor. Öncelikle bu eylemi kadınlar yönetiyor ve rejime karşı yaratıcı şekilde hareket ediyorlar” yorumu yapıldı.

Gazetenin analizine göre İran genelinde sporculardan, sanatçılara ve iş insanlarına kadar birçok kesimin eylemcilere destek verdi. Daha önceki eylemlerde ve 2019’da akaryakıt fiyatlarının artışına karşı başlayan eylemde benzer bir şey yaşanmadığına dikkat çekilirken, “Bu durum, bize eylemin İran toplamının geneline yayıldığını gösteriyor” denildi.

İLK KEZ DESTEK VERDİLER

İranlı kadınların ve üniversite öğrencilerinin yanı sıra Tahran’daki pazarcılar ve esnafların da eyleme katıldığı belirtildi. Daha önce bu grubun ekonomik kriz ve kur krizi sebebiyle eylem yaptığına dikkat çekilirken ilk kez ekonomik olmayan sebeplerle eylem yapıldığı vurgulandı. Washington Post, “1979 devriminden beri ilk kez böyle bir şey yaparak güvenlik güçlerinin şiddetine uğrayan kadınlara eşlik ettiler” yorumunu yaptı.

Washington Post’un haberinde eyleme katılanların farklı etnik kimlikleri de bir araya getirdiği belirtildi. Haberde, “Bu sefer eylemciler Kürdistan eyaletinden ülke geneline yayıldı. Eylemciler etnik birliktelik çağrısı yaparken ‘Kürdistan eyaletinden Tahran’a kadınlara şiddet” sloganı atarken Türkçe konuşulan Azerbaycan bölgesine de çağrıda bulunuldu” denildi. Gazete, göstericilerin Azerbaycan bölgesine, “Azerbaycan uyan ve Kürdistan eyaletine destek ver” sloganlarını attığını yazdı.