Dinlemek için tıklayınız

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in staj sigortasıyla ilgili yaptığı son açıklamalar milyonlarca kişiyi emeklilik konusunda umutlandırdı. Bilgin bir soru üzerine “Biliyorsunuz stajda sağlık sigortası yapılıyor ama emeklilik sigortası yapılmıyor. Çok eski bir düzenleme. Bu konunun yeniden ele alınması gerekiyor. Ben bu konuda bir çalışma yaptırıyorum. Bunun sonuçları ne olur? Bu EYT kapsamında da bunu değerlendirmek gerekir çünkü. EYT çalışmamız tamamlandığı zaman o dosyamız bittiği zaman bu soru da aydınlanmış olur” dedi.

İLK İŞE GİRİŞ TARİHİNDE..

Bakan Bilgin’in bu açıklaması, ‘Acaba çıraklık ve staj döneminde ödenen primler emeklilikte sigorta başlangıç tarihi olarak kabul edilir mi?’ sorusunu akıllara getirdi. Zaten çırak veya staj sigortası olanlar bir hizmet dökümü aldıklarında ilk işe giriş tarihinde çırak veya staj başlangıç tarihi yer alıyor. Bu da kafaları karıştıran bir durumdu. Ancak çırak veya staj sigortasında kişileri emekli eden ve uzun vadeli sigorta kolları olarak adlandırılan ‘malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına’ prim ödenmediğinden emeklilik açısından, çırak veya staj sigortası emeklilik açısından sigorta başlangıcı sayılmıyor.

KAZA VE HASTALIKLAR İÇİN

Çıraklık veya stajyerlik süresince çırak veya stajyer adına işveren, yalnızca kısa vadeli sigorta kollarına, yani iş kazası-meslek hastalığı ve analık sigortasına prim ödüyor. Bu primin ödenme amacı, staj yapılan dönemde çırakların ve stajyerin iş kazası veya meslek hastalığına maruz kalması riskine karşılık bu sigorta kollarından sağlanan yardımlardan faydalanması, bir başka ifadeyle stajyeri koruma altına almaktır.

KIDEMDE DE HESAPLANMIYOR

Posta’nın haberine göre; çıraklık veya staj döneminin emeklilik konusunda dikkate alınmamasının nedeni, çıraklık veya staj süresince çırak ve stajyer adına malullük, yaşlılık (emeklilik) ve ölüm sigortalarına, yani uzun vadeli sigorta kollarına prim ödenmemiş olması. Çıraklıkta ve stajda emeklilik için prim ödenmediğinden bu dönem emeklilik hesabında dikkate alınmıyor. Bu dönemler emeklilik için dikkate alınmadığından hem kişinin emekli olacağı tarih uzuyor hem de kıdem tazminatı alarak işten ayrılma şartları ağırlaşıyor. Örneğin; sigorta başlangıç tarihine göre bazı sigortalılar ‘3600, 4500 ve 7000 gün prim şartı’yla işten ayrılıp kıdem tazminatı alması da mümkün olmuyor.

DOĞUM YAPAN KADINLARA BORÇLANMA VAR

Staj başlangıç tarihi emeklilik primi ve yaş hesabında dikkate alınmıyor ancak kadın sigortalılar staj sonrası doğumlarını borçlanabiliyor. Böylece, stajdan sonra doğum yapan kadınların sigortalılık süresini geri çekmesi mümkün hale geliyor. Doğum borçlanmasıyla sigorta başlangıç tarihini geri çekebilen kadınlar, böylece daha erken emekli olabiliyor. Bu durum bütün sigortalılar için geçerli değil.

SİGORTA AYNI NUMARA ÜZERİNDEN DEVAM EDİYOR

Çırak veya staj girişinin emeklilikte dikkate alındığı algısını uyandıran diğer bir konu da çıraklık veya staj yapan sigortalıların sigorta kartlarındaki numaranın, daha sonra SSK’lı başlanan işte aynı şekilde kullanılmaya devam edilmesi. Yani primler alınan bu numara üzerinden yatıyor, bir kişiye iki farklı numara verilmiyor. Bu durumdaki kişilerde çırak veya staj girişinin emeklilikte dikkate alındığı algısı oluşuyor. Ama bu, çırak veya stajın emeklilikte dikkate alındığı anlamına gelmiyor.

KANUN TEKLİFİ DE VERİLMİŞTİ

Geçmiş dönemlerde bazı milletvekilleri tarafından çırak veya staj döneminde ödenen sigorta primlerinin ilk sigorta başlangıç tarihi olarak dikkate alınması ve emeklilik yaşının öne çekilmesi yönünde kanun teklifleri verilmişti. Fakat bu tekliflerinin hiçbirisi kanunlaşmadı. Şimdi EYT düzenlemesi kapsamında çırak veya staj başlangıç tarihlerinin emeklilik başlangıcı olarak kabul edilmesiyle ilgili bir düzenleme yapılabileceği ifade ediliyor.

Bu gerçekleşirse milyonlarca kişinin sigorta başlangıç tarihi öne çekileceğinden erken emeklilik yolu da açılacak. Emekliliği yaklaşan birçok sigortalının 1999’dan önce staj ve çırak sigortası bulunuyor. Sırf çırak ve staj sigortası emekli başlangıcı sayılmadığından EYT haklarından yararlanamayacak kişiler de belki de bu yolla EYT kapsamında değerlendirilip emekli olabilecek. Tüm merak edilen detaylar aralıkta Meclis’e gelecek EYT düzenlemesiyle netleşecek.

Peki stajyerler EYT kapsamına nasıl girecek? İşte 5 soruda yeni sistem…

1. MEVCUT SİSTEM NASIL?

Eğitimin lise, üniversite gibi çeşitli dönemlerinde staj yapmak zorunluluğu bulunuyor. Bu sürede kısa vadeli sigorta kollarına prim ödeniyor. Staj döneminde, kişileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına) prim yatırılmadığından, staj tarihi emeklilik işlemlerinde sigorta başlangıcı sayılmıyor. Stajdan sonra maaşlı olarak işe başlanıldığında emeklilik için gereken primlerin yattığı gün sigorta başlangıcı olarak kabul ediliyor.

2. STAJ SÜRESİ NASIL SAYILACAK?

Staj ile çalışma hayatına başlayanlar, bu sürelerin borçlanma yapılarak uzun vadeli sigorta kollarından sayılmasını ve işe başlangıç tarihi olarak kabul edilmesini istiyor. Böylece staj yapanların işe başlangıç tarihleri geriye çekilecek. Yani beklenen düzenleme gelirse, staj sürelerinin sigorta süresi sayılması için borçlanma yapılması yetecek.

3. KİMLER YARARLANACAK?

Sadece staj yapmak değil, bu dönemde staj sigortasının yapılması ve kısa vadeli sigorta kollarına primin yatırılmış olması gerekiyor.

4. NE KAZANDIRACAK?

Staj yapılan tarih sigorta başlangıcı sayılırsa emeklilik yaşı düşecek. Stajını 8 Eylül 1999 öncesinde yapmış ancak çalışmaya daha sonra başlamış olanlar, borçlanma yaparak sigorta başlangıcını staj tarihi yapabilecek. Bu sayede EYT kapsamına girebilecek.

5. ÇIRAKLAR DA KAPSAMDA MI?

Geçmişte staj yapanlarla birlikte çıraklık yapanların da, getirilmesi planlanan düzenleme kapsamında yer alması bekleniyor. Düzenlemenin detayları EYT’lilere yönelik çalışmanın tamamlanmasıyla ortaya çıkacak.

İSTİSNA VAR

Takvim’in haberine göre; mevcut sistemde stajda geçen süreler emeklilik için borçlanılamıyor, ancak burada 2 istisna var. Avukatlar, sigortalı olmaksızın ilk 6 ay mahkemelerde, kalan 6 ay da avukat yanında olmak üzere toplam 1 yıllık staj sürelerini gösteren onaylı baro belgesi ve borçlanma talep dilekçesi ile kuruma başvurmaları halinde bu süreleri borçlanabiliyor. 1 yıllık sürenin tamamını borçlanmak şart değil, ihtiyaç kadar da borçlanma yapılabiliyor. Staj annelere de bir ayrıcalık sunuyor. Anneler sigortalı olmadan önce yaptığı doğumları borçlanamıyor. Ancak staj ya da çıraklık sonrası dünyaya gelen çocukları için borçlanma yapabiliyor. Eğer staj ya da çıraklık ile sigortalı çalışmaya başlanılan süre arasında doğumlar olduysa bunlar borçlanıldığında sigorta başlangıcını geri çekebiliyor. Dolayısıyla yaş ve prim şartı da düşüyor.